Wysłane przez administrator w
Sen i cień w poezji staropolskiej
• Poezja i sen. Jakie mogą zachodzić między nimi relacje?
• Topos "życie snem" - jego tradycje w literaturze europejskiej i realizacje na gruncie polskim w różnych epokach.
• Sposoby posługiwania się motywem snu w poezji renesansu i baroku: podobieństwa, różnice, motywacje, funkcje.
• "Sen" i "cień" a styl wypowiedzi poetyckiej (słownictwo, metaforyka, obrazowanie, "barwa" wiersza).
• Motywy pokrewne i funkcjonalnie bliskie "snom" i "cieniom" w poezji baroku. Co je łączy z "cieniem" i "snem"? Zanalizuj wybrane przykłady.
• Sposoby funkcjonowania "snu" i "cienia" w poezji XVIII w.
• W jakich późniejszych epokach literackich szczególnie często pojawiają się motywy oniryczne. Omów to zjawisko na wybranym przykładzie i wskaż różnice potraktowania motywu w porównaniu z okresem staropolskim.
• "Sen" i "cień" w poezji drugiej połowy XX w. - na przykładzie jednego poety przedstaw swoistość ich traktowania w poezji współczesnej.
Utwory literackie:
• wybrane utwory literatury średniowiecznej,
• twórczość Jana Kochanowskiego (pieśni, fraszki, Treny, Fragmenty),
• twórczość Mikołaja Sępa Szarzyńskiego i Sebastiana Grabowieckiego,
• wybór wierszy poetów baroku: K. Miaskowskiego, D. Naborowskiego, J.A. Morsztyna, Z. Morsztyna, W. Potockiego, Sz. Zimorowica, S.H. Lubomirskiego,
• wybrane utwory F.D. Kniaźnina, F. Karpińskiego, F. Zabłockiego, A. Naruszewicza,
• wybrane utwory jednego z poetów XIX i XX wieku,
• wybrane utwory angielskich i polskich poetów metafizycznych (np. z Antologii angielskiej poezji metafizycznej XVII stulecia, oprac. S. Barańczak, Warszawa 1991 - tu również Wstęp - i z Antologii polskiej poezji metafizycznej epoki baroku, wstęp i oprac. K. Mrowcewicz, Warszawa 1993).
Opracowania:
A. Okopień-Sławińska, Sny i poetyka, „Teksty" 1973, z. 2 (w tym numerze, poświęconym w całości snom w literaturze, również inne artykuły).
Helikon sarmacki. Wątki i tematy polskiej poezji barokowej. Wybór, wstęp i komentarz A. Vincenz. Oprac. tekstów i bibliografii M. Malicki, Wrocław 1989.
B. Otwinowska, Sen w poezji Jana Kochanowskiego [w zbiorze:] Jan Kochanowski 1584-1984. Epoka - twórczość - recepcja, red. J. Pelc, P. Buchwald-Pelcowa, B. Otwinowska, t. 1, Lublin 1989.
M. Piasecka, Mistrzowie snu. Mickiewicz - Słowacki - Krasiński, Wrocław 1992.
P. Stępień, Jana Andrzeja Morsztyna sny o marności, „Polonistyka" 1993, z. 1.
D. Künstler-Langner, Idea „vanitas", jej tradycje, toposy w poezji polskiego baroku, Toruń 1993, r. IV.
J.K. Goliński, Barokowe igraszki z Hypnosem („Somni descriptio" - tajemnice snów, ogrodów, gabinetów...), „Ogród" 1994, z. 1.
J.K. Goliński, Vanitas. O marności w literaturze i kulturze dawnej, Warszawa 1996, r. VIII.
G. Raubo, Barokowy świat człowieka. Refleksja antropologiczna w twórczości Stanisława Herakliusza Lubomirskiego, Poznań 1997, cz. III.
Ch. Belin, Wariacje Pascalowskie na temat snu, przeł. A. Stepnowski, „Barok" 1998, nr 2.
A. Nowicka-Jeżowa, Sen życia w „Trenie XIX" Jana Kochanowskiego, „Rocznik Towarzystwa Literackiego im. A. Mickiewicza", R. XXXII, 1998.
B. Mazurkowa, Mary i sny „prawdziwe" w poezji F.D. Kniaźnina, Kielce 1999.
Czy Pan Tadeusz jest ostatnim dziełem literatury staropolskiej?
• Literatura ziemiańska w XVI i XVII w.; zakres tematów, postawy bohaterów; propozycje estetyczne.
• Czy można czytać Pana Tadeusza jako kontynuację tego nurtu?
• Siedemnastowieczne próby eposu (Piotr Kochanowski, Wacław Potocki); spróbuj określić relacje (czy takie istnieją?) ich dzieł do utworu Mickiewicza.
• Klasycystyczny poemat opisowy (np. Sofijówka Trembeckiego, Ziemiaństwo polskie Koźmiana) a Pan Tadeusz.
• Rozważ sposób przedstawienia natury w tych tekstach. Jakie środki ekspresji zostały wykorzystane przez autorów?
• Czy tradycja poematu heroikomicznego jest istotna dla kształtu utworu Mickiewicza?
• Sielanka staropolska i oświeceniowa. Czy zdanie Mickiewicza, iż pisze „poema sielskie", informuje o prawdziwie wspólnych miejscach Pana Tadeusza i wcześniejszej sielanki?
• W jaki sposób wątki, tematy i ich ujęcia, określone jako poprzedzające dzieło Mickiewicza, pozwalają wnikliwiej ocenić i zrozumieć fenomen romantycznego poematu?
Uwaga:
Propozycja rozprawy nie jest tematem z zakresu tzw. wpływologii. Uczeń podejmujący problem nie powinien koncentrować się na tym, na ile Mickiewicz „znał", „korzystał", „przenosił" i „przetwarzał"; należy skupić się na relacjach faktów literackich (obrazów, myśli, postaw, form).
Przedstawione warianty prowadzenia wywodu są zaledwie szczątkową eksploracją tematu, który można rozwinąć oryginalnie, w nieuwzględnionym tu kierunku.
Utwory:
A. Mickiewicz, Pan Tadeusz, oprac. K. Górski, [w:] A. Mickiewicz, Dzieła wszystkie, t. 4, Wrocław 1969, A. Mickiewicz, Pan Tadeusz, oprac. St. Pigoń, Wrocław 1971 (lub wyd. nast.), A. Mickiewicz, Pan Tadeusz, oprac. Z.J. Nowak, [w:] A. Mickiewicz, Dzieła, t. IV, Wydanie Rocznicowe 1798-1998, Warszawa 1998;
- wybrane utwory staropolskiej literatury ziemiańskiej (np. M. Rej, J. Kochanowski, W. Potocki);
W. Potocki, Wojna chocimska, wyd. kryt. i wstęp A. Brückner, Kraków 1924;
P. Kochanowski, Gofred abo Jeruzalem Wyzwolona, przekład z T. Tassa, oprac. i wstęp G. Grzeszczuk, przypisy R. Pollak, Warszawa 1968;
St. Trembecki, Sofijówka, oprac. J. Snopek, Warszawa 2000 albo wyd. inne.
K. Koźmian, Ziemiaństwo polskie. Poema w 4 pieśniach, oprac. M. Kaczmarek i K. Pecold, Wrocław 1988;
- wybrane utwory J. Kochanowskiego, Sz. Szymonowica, F. Karpińskiego;
Idylla polska. Antologia, wybór A. Witkowska przy współudziale I. Jarosińskiej, wstęp A. Witkowska, koment. I. Jarosińska, Wrocław 1995;
Staropolska poezja ziemiańska. Antologia, oprac. Janusz S. Gruchała i St. Grzeszczuk, Warszawa 1988.
Proponowane opracowania:
K. Bartoszyński, Gawęda prozą, A. Nawarecki, Sarmatyzm, M. Piechota, Epopeja, J. Prokop, Dom rodzinny, hasła [w:] Słownik literatury polskiej XIX wieku, red. J. Bachórz, A. Kowalczykowa, Wrocław 1991.
K. Brodziński, O idylli pod względem moralnym, [w:] tenże, Pisma estetyczno-krytyczne, oprac. Z.J. Nowak, t. 1, Wrocław 1964.
A. Dobak, Sielanka, [w:] Słownik literatury polskiego Oświecenia, pod red. T. Kostkiewiczowej, Wrocław 1977.
A. Karpiński, Staropolska poezja ideałów ziemiańskich. Próba przekroju, Wrocław 1989.
A. Krzewińska, Sielanka staropolska. Jej początki, tradycje i główne kierunki rozwoju, Warszawa-Poznań-Toruń 1979.
M. Maciejewski, Epos, [w:] Słownik literatury polskiego Oswiecenia, pod red. T. Kostkiewiczowej, Wrocław 1977.
J. Michalski, Osiemnastowieczne realia „Pana Tadeusza", [w:] Dzieło literackie jako źródło historyczne, red. Z. Stefanowska i J. Sławiński, Warszawa 1978.
A. Nasiłowska, Poezja opisowa Stanisława Trembeckiego, Wrocław 1990.
A. Opacka, ślady moralności w „Panu Tadeuszu" Adama Mickiewicza, Katowice 1997.
I. Opacki, Romantyczna. Epopeja. Narodowa. Z epilogiem? [w:] „W środku niebokręga". Poezja romantycznych przełomów, Katowice 1995.
Pan Tadeusz i jego dziedzictwo. Poemat, red. B. Dopart, F. Ziejka, Kraków 1999.
J. Pelc, Wstęp do: Sz. Szymonowic, Sielanki i pozostałe wiersze polskie, BN, s. I, nr 182, Wrocław 1964.
J. Pietrkiewicz, Sielanka - odwieczny towarzysz polskich poetów, [w:] Literatura polska w perspektywie europejskiej. Studia i rozprawy, Warszawa 1986, s. 97-127.
St. Pigoń, „Pan Tadeusz". Wzrost, wielkość i sława, Warszawa 1934; Wstęp do: A. Mickiewicz, Pan Tadeusz, Wrocław 1971 (lub wyd. nast.).
Z. Stefanowska, Pan Tadeusz, hasło [w:] Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny, Warszawa 1984.
Z. Stefanowska, Pochwała dawnych czasów w „Panu Tadeuszu", Rocznik Towarzystwa Literackiego im. A. Mickiewicza, R. XX (1985), Warszawa-Łód„ 1986.
Z. Szmydtowa, Czynniki gawędowe w poezji Mickiewicza, [w:] Rousseau - Mickiewicz i inne studia, Warszawa 1962.
A. Waśko, Romantyczny sarmatyzm, Kraków 1995.
A. Witkowska, „Pan Tadeusz" emigracją naznaczony, [w:] Trzynaście arcydzieł romantycznych, red. E. Ki„lak i M. Gumkowski, Warszawa 1996.
A. Witkowska, Poemat opisowy, [w:] Słownik literatury polskiego Oświecenia, pod red. T. Kostkiewiczowej, Wrocław 1977.
A. Witkowska, Sławianie, my lubim sielanki..., Warszawa 1972.
K. Wyka, Pan Tadeusz, t. I: Studia o poemacie, t. II: Studia o tekście, Warszawa 1993.
Cz. Zgorzelski, W strefie liryczności „Pana Tadeusza", [w:] Zarysy i szkice literackie, Warszawa 1988 (przedr. w Obserwacje, Warszawa 1993).
Odkrywanie Ameryki. Relacje polskich pisarzy z podróży do Nowego świata
Na podstawie jednego lub kilku podanych utworów napisz:
• kto i po co jeździł do Ameryki;
• czym jest peregrynacja podróżnika, a czym wyjazd emigranta;
• czym się różni podróż amerykańska od podróży swojaka po swojszczyźnie;
• jakie cechy krajobrazu amerykańskiego zwracały szczególną uwagę;
• jak postrzegano cywilizację amerykańską, jak ją oceniano;
• co stanowiło emblemat Ameryki;
• czy można mówić o micie Ameryki lub o zderzeniu tego mitu z rzeczywistością;
• jak na tle Ameryki wypadała Polska, Europa, Stary świat;
• czym jest doświadczenie amerykańskie w kulturze polskiej XVIII, XIX i XX wieku;
• czy polskie relacje są porównywalne z relacjami innych podróżników, np. de Tocquevillea, Chateaubrianda;
• jakie gatunki literackie służą opisowi nieznanego świata;
• jak się układają relacje między opisem podróży a literaturą.
Utwory:
J. U. Niemcewicz Podróże po Ameryce. Oprac. A. Wellman-Zalewska. Wrocław I959; C. K. Norwid; wiersze wybrane i listy, z tegoż, Pisma wszystkie, t. 1-11. Oprac. J.W. Gomulicki, Warszawa 1971-76; H. Sienkiewicz, Listy z podróży do Ameryki; Korespondencja Heleny Modrzejewskiej i Karola Chłapowskiego, T.1-2. Wybór i oprac. J. Got, J. Szczublewski, Warszawa 1965; Korespondencja Heleny Modrzejewskiej i Karola Chłapowskiego. Zebrał i oprac. E. Orzechowski, Kraków 2000; A. Dygasiński, Adolfa Dygasińskiego listy z podróży do Ameryki, lub tegoż, listy z Brazylii do różnych adresatów, [w:] Dygasiński, Listy. Wstęp J. Z. Jakubowski, komentarz biograf. A. Górski, oprac. tekstów T. Nuckowski, Warszawa 1972; Listy emigrantów z Brazylii i Stanów Zjednoczonych. Do druku podali, wstępem opatrzyli W. Kula, N. Assorodobraj-Kula, M. Kula. Warszawa 1973; Z. Uniłowski, Narkotyk Ameryki Południowej, „Wiadomo„ci Literackie" 1935 nr 32; M. Wańkowicz, Tworzywo; A. Bobkowski, Coco de Oro; H. Poświatowska, Opowie„ć dla Przyjaciela; Cz. Miłosz, Widzenia nad Zatoką San Francisco; tegoż, Zaraz po wojnie; L. Tyrmand, Tu w Ameryce - czyli dobre rady dla Polaków; M. Białoszewski, Obmapywanie Europy; AAAmeryka; G. Musiał, Dziennik z Iowa; J. Hartwig, Zawsze powroty: dzienniki podróży.
Pomocniczo:
A. de Tocqueville, O demokracji w Ameryce. Przeł. M. Król, Warszawa 1976.
F.-R. Chateaubriand, René. Przeł. T. Boy-Żeleński. Oprac. A. Tatarkiewicz. BN II 148, Wrocław 1964.
tegoż, Pamiętniki zza grobu, Wybór, przekład i komentarz J. Guze, Warszawa 1991.
Opracowania:
Hasło Podróż(J. Kamionka-Straszak), [w:] Słownik literatury polskiej XIX wieku. Pod red. A. Kowalczykowej i J. Bachórza, Wrocław 1991, II wyd. 1995.
Hasło Ameryka (S. Meresiński), [w:] j.w.
Hasło Reportaż (K. Kąkolewski), [w:] Słownik literatury polskiej XX wieku. Pod red. A. Brodzkiej, M. Puchalskiej, M. Semczuk, A. Sobolewskiej, E. Szary-Matywieckiej, Warszawa 1992.
Z. Najder, O „Listach z podróży do Ameryki" Henryka Sienkiewicza. „Pamiętnik Literacki" 1955, z. 1.
Cz. Niedzielski, O teoretycznoliterackich tradycjach prozy dokumentarnej. (Podróż - Powieść - Reportaż). Toruń 1966.
M. Bachtin, Kierować się odwagą, [w:] Bachtin: dialog - język - literatura. Przeł. E. Czaplejewicz, E. Kasperski, Warszawa 1983.
S. Burkot, Polskie podróżopisarstwo romantyczne. Warszawa 1988.
I. Grudzińska-Gross, Piętno rewolucji. Custine, Tocqueville i wyobraźnia romantyczna. Przeł. S. Shallcross, Warszawa 1995.
J. Sztachelska, „Reporteryje" i reportaże. Dokumentarne tradycje polskiej prozy w 2 poł. XIX i na początku XX wieku (Prus - Konopnicka - Dygasiński - Reymont). Białystok 1997.
P. Kaczyński, Niedokończona podróż. Proza Tomasza Kajetana Węgierskiego, Wrocław 2001, roz. IV-V.
Rzeczy w świecie człowieka. Literackie obrazy przedmiotów
Jakie można wyróżnić sposoby przedstawiania przedmiotów w literaturze i jakie znaczenia mogą być przenoszone za pośrednictwem takich obrazów?
• opis przedmiotu jako dzieła sztuki (ekfraza);
• opisy przedmiotów jako sposób pośredniego charakteryzowania postaci (np. informacja o guście, sytuacji materialnej i statusie społecznym bohatera);
• koloryt lokalny;
• symbolizacja rzeczy;
• rzeczy-rekwizyty, np. maszyna jako rekwizyt nowoczesności;
• subiektywne postrzeganie Świata: przedmiot zdeformowany przez wyobraźnię;
• metafizyka konkretu i nieprzenikliwość rzeczy w poezji współczesnej;
• trwałość rzeczy a przemijanie człowieka;
• przedmiot jako pamiątka.
Opracowania:
Człowiek i rzecz, pod red. S. Wysłouch i B. Kaniewskiej, Poznań 1999.
T. Dobrzyńska, Rzeczy w świecie poety, [w:] Profilowanie w języku i w tekście, pod red. J. Bartmińskiego i R. Tokarskiego, Lublin 1998.
E. Ihnatowicz, Literacki świat rzeczy. O realiach w pozytywistycznej powieści obyczajowej, Warszawa 1995.
A. Nawarecki, Rzeczy i marzenia. Studia o wyobraźni poetyckiej skamandrytów, Katowice 1993.
E. Paczoska, „Lalka” czyli rozpad świata, Białystok 1995.
K. Pomian, Człowiek pośród rzeczy, Warszawa 1973.
F. Ponge, Przedmiot to poetyka, w tegoż: Utwory wybrane, przeł. J. Trznadel, Warszawa 1969.
J. M. Rymkiewicz, „Studium przedmiotu" Zbigniewa Herberta, w zb. Liryka polska. Interpretacje, pod red. J. Prokopa i J. Sławińskiego, Kraków 1971 lub Gdańsk 2001.
B. Sienkiewicz, Literackie „teorie widzenia", Poznań 1992.
ABRAKADABRA. Magia językowa - jej funkcje dawniej i dziś
I.
- Magia w kulturach pierwotnych i jej relikty współczesne. Na czym polegają działania magiczne?
- Nazwy osób uprawiających magię (czarownik, czarownica, czarnoksiężnik, wiedźma, guślarz, zaklinacz, szeptun, uzdrowiciel, znachor, wieszczek, mag, alchemik itp.); etymologia i budowa słowotwórcza tych nazw. Nazwy praktyk magicznych i typów wypowiedzi używanych w celach magicznych (zaklinanie - zaklęcie, przeklinanie, wyklinanie - przekleństwo, zamawianie itp.); etymologia i budowa słowotwórcza tych nazw.
- Magiczna funkcja języka jako szczególny typ funkcji stanowiącej.
- Magiczna funkcja imion w dawnej kulturze (czy tylko?).
- Zjawisko tabu językowego, użycie eufemizmów - konsekwencje uznawania magicznej mocy słowa; ich funkcje współczesne.
- Budowa językowa zaklęć. Pojęcie formuły. Przeciwstawienie znaku naturalnego konwencjonalnym elementom kodu językowego. Charakterystyczne cechy fonetyczne i prozodyjne formuł magicznych i ich użycie. Omów te zjawiska na kilku przykładach zaklęć zaczerpniętych z baśni, utworów literackich, filmów itp. - ewentualnie także z tekstów parodiujących stosowanie magii.
- Magia jako źródło metafor. Poetyckie przedstawienia twórcy, twórczości, kreowanego świata w kategoriach praktyk czarnoksięskich (np. „gwiazdarska kabała", „wieczór czarodziej" u J. Tuwima). Metaforyzacja miłości jako oczarowania itp.
II.
- Omów wykorzystanie magicznej funkcji języka w jednej z dwóch dziedzin komunikacji: A. Język propagandy; B. Język reklamy. Na wybranych przykładach przeanalizuj sposoby oddziaływania językowego na odbiorcę wypowiedzi, próby kreowania rzeczywistości (jaka to rzeczywistość?), cele stosowania perswazji i środków pozaracjonalnych. Zbierz, o ile to możliwe, parodie wypowiedzi propagandowych lub reklamowych, które stanowią antidotum na działanie magii językowej.
Uwaga:
Wykorzystując przedstawiony zestaw problemów, omów użycie języka w funkcji magicznej w kulturach pierwotnych i relikty tego zjawiska w języku współczesnym (część I pracy); przedstaw następnie wybrane zagadnienie A lub B (część II pracy).
Opracowania:
M. Buchowski, Magia i rytuał, Warszawa 1993.
R. Caldini, Wywieranie wpływu na ludzi, Gdańsk 1993.
M. Czerwiński, Magia, mit, fikcja, Warszawa 1975.
A. Engelking, Klątwa. Rzecz o ludowej magii słowa, Wrocław 2000 (rozdz. II - części: Ujęcie językoznawcze, czyli magiczna funkcja języka; Ujęcie antropologiczne, czyli język magiczny).
„Etnolingwistyka", t. 13, Lublin 2001 (numer poświęcony magii językowej).
M. Głowiński, Nowomowa, [w:] Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Lublin 2001.
H. Kieckhefer, Magia w średniowieczu, Kraków 2000 (rozdz. IV: Wspólna tradycja magii średniowiecznej. Zaklęcia. Modlitwy, błogosławieństwa, zaklinania; rozdz. VII: Nekromancja w podziemiu kleryckim. Formuły i rytuały służące do zaklinania duchów).
R. Jakobson, L. Waugh, Magia dźwięków mowy, [w:] R. Jakobson, W poszukiwaniu istoty języka, t. 1, Warszawa 1989.
Język a kultura, t. 4: Funkcje języka i wypowiedzi, red. J. Bartmiński, R. Grzegorczykowa, Wrocław 1991 (wybrane studia).
O. Reboul, Kiedy słowo jest bronią, [w:] Język i społeczeństwo, wybór i wstęp M. Głowiński, Warszawa 1980.
L. Stomma, Etnolog i reklama, [w:] Mitologie popularne, red. D. Czaja, Kraków 1994.
E. Szczęsna, Poetyka reklamy, Warszawa 2001 (rozdz. Homo magus i magia przedmiotu).
P. Walczak, Magia językowa dawniej i dziś, [w:] Język zwierciadłem kultury, czyli nasza codzienna polszczyzna, red. H. Zgółkowa, Poznań 1988.
R. Zimny, Wartościowanie i magia w języku reklamy, [w:] Kreowanie świata w tekstach, red. A. M. Lewicki, R. Tokarski, Lublin 1995.
Temat pracy teatrologicznej:
Na przykładzie wybranych epok pokaż, w jaki sposób teatr stawał się trybuną polityczną
• Teatr a państwo. Teatr jako głos polityczny władcy (elity władzy); koncepcje historiozoficzne dramatów oraz ich sceniczna realizacja, koncepcje państwa i prawa; charakter państwowotwórczy przekazu teatralnego, m.in. teatr agitacyjny; teatr rewolucji; teatr walczący: trybuna „nieposłuszeństwa politycznego"; sceny podziemne; teatr aluzji (uwspółcześnianie klasyki, kostium antyczny lub biblijny dramatów).
• Teatr a społeczeństwo. Zaangażowanie społeczne dzieła scenicznego; teatr interwencyjny; Zeittheater; teatr faktu.
• Jakie czynniki zewnętrzne wobec teatru powodowały (bądź powodują) polityczne zaangażowanie twórców teatralnych, niezależność oraz służebność teatru wobec rzeczywistości, w której funkcjonuje? Artysta jako trybun ludu; rozmaite formy artystyczne przekazu scenicznego; rola publiczności w tworzeniu legendy wydarzenia teatralnego.
Dramaty do wyboru:
Ajschylos, Oresteja, Persowie;
Sofokles, Antygona;
Arystofanes, Ptaki;
W. Szekspir, kroniki królewskie (do wyboru), Hamlet, Król Lear, Sen nocy letniej, Burza, Miarka za miarkę, Koriolan, Kupiec wenecki;
Molier, Świętoszek, Don Juan, Mizantrop;
P. Calderon, Życie jest snem;
P. A. Beaumarchais, Wesele Figara;
W. Bogusławski, Krakowiacy i górale;
J. U. Niemcewicz, Powrót posła lub inna komedia oświeceniowa;
A. Mickiewicz, Dziady;
N. Gogol, Rewizor;
J. Słowacki, Kordian, Sen srebrny Salomei, Horsztyński, Książę niezłomny, Samuel Zborowski, Złota Czaszka;
Z. Krasiński, Nie-Boska komedia, Irydion;
S. Wyspiański, Wesele, Wyzwolenie, Bolesław Śmiały, Skałka, Achilleis, Akropolis, Kroniki królewskie;
S. Żeromski, Sułkowski;
T. Miciński, Kniaź Patiomkin, Termopile polskie, Bazylissa Teofanu;
S. I. Witkiewicz, Jan Karol Maciej Wścieklica, Szewcy, Oni;
W. Majakowski, Pluskwa, Łaźnia;
G.B. Shaw, Święta Joanna;
S. Przybyszewska, Sprawa Dantona;
L. Kruczkowski, Niemcy, Juliusz i Ethel, Pierwszy dzień wolności, Śmierć gubernatora;
B. Brecht, Kariera Artura Ui, Matka Courage, Życie Galileusza;
J. Giraudoux, Elektra;
J.P. Sartre, Muchy;
J. Lutowski, Ostry dyżur;
T. Różewicz, Kartoteka, Do piachu, Pułapka;
J. Broszkiewicz, Imiona władzy, Przychodzę opowiedzieć;
J. P. Gawlik, Egzamin;
S. Mrożek, Policja, Śmierć porucznika, Tango, Pieszo, Portret;
Inscenizatorzy (i ich spektakle) do wyboru:
- Max Reinhardt
- Wsiewołod Meyerhold
- Erwin Piscator
- Bertolt Brecht
- Leon Schiller
- Edmund Wierciński
- Roman Zawistowski [to jego Hamlet był owym „Hamletem po XX Zjeździe" Jana Kotta]
- Erwin Axer
- Bohdan Korzeniewski [jego realizacje sztuk Moliera i Suchowo-Kobylina]
- Lidia Zamkow
- Krystyna Skuszanka
- Jerzy Krasowski
- Irena i Tadeusz Byrscy (Kielce - Poznań)
- Kazimierz Dejmek
- Jerzy Jarocki
- Konrad Swinarski
- Zygmunt Hübner [np. realizacje gdańskie, Spiskowcy wg Conrada w Warszawie]
- Kazimierz Kutz [np. „Hamlet" we wsi Głucha Dolna Bre„ana, Do piachu Różewicza]
- Andrzej Wajda [zwł. Sprawa Dantona Przybyszewskiej i Antygona Sofoklesa]
Opracowania:
M. Berthold, Historia teatru, Warszawa 1978.
M. Fik, Trzydzie„ci pięć sezonów. Teatry dramatyczne w Polsce w latach 1944-1979, Warszawa 1981.
M. Fik, Kultura polska po Jałcie, London 1989 (lub nast.).
Z. Hübner, Polityka i teatr, Kraków 1981.
J. Kosiński, Kształt teatru, Warszawa 1972.
M. Kozłowska, Strategie obrony pryncypiów (Dyskusje wokół „Ostrego dyżuru" Jerzego Lutowskiego w latach 1955-1956) [w:] Pa„dziernik 56. Odwilż i przełom w życiu literackim i kulturalnym Polski, pod red. A. Kulawika, Kraków 1996.
Z. Raszewski, Krótka historia teatru polskiego, Warszawa 1990 (lub nast.).
Z. Raszewski, Wojciech Bogusławski, Warszawa 1972 (lub nast.).
Z. Raszewski, Raptularz[e:] 1967/1968, Warszawa 1993;
...1968-1969, Kraków 1997; ..1965-1967, Kraków 1996.
J. Russel Brown, Historia teatru, Warszawa 1999.
A. Wirth, Teatr, jaki mógłby być, Kraków 1978.
A. Wirth, 7 prób, Warszawa 1962.
K. Wolicki, Gdzie jest teatr? Kraków 1978.
Spotkania z Meyerholdem, Warszawa 1981.
Encyklopedia kultury. Teatr - Widowisko, pod red. Marty Fik, Warszawa 2000.
Monografie ludzi teatru - zob. Olimpiada Literatury i Języka Polskiego. Przewodnik po tematach. Warszawa 2000, dział „Wiedza o teatrze".
Zbiory recenzji (ewent. pojedyncze teksty z prasy) następujących autorów:
Edwarda Csató, Marty Fik, Zygmunta Grenia, Józefa Kelery, Jana Kłossowicza, Bohdana Korzeniewskiego, Jana Kotta, Elżbiety Morawiec, Tadeusza Nyczka, Jerzego Pomianowskiego, Konstantego Puzyny, Adolfa Rudnickiego, Stefana Treugutta, Andrzeja Wanata, Bohdana Wojdowskiego, Elżbiety Wysińskiej
Czasopisma do wykorzystania: „Pamiętnik Teatralny", „Dialog", „Didaskalia", „Scena" (lata siedemdziesiąte), „Teatr", „Kultura", „Przegląd Kulturalny", „Współczesność", „Życie Literackie"