Wysłane przez kg_sekretarz w
Mickiewiczowska refleksja o spotkaniu nabiera wyjątkowego znaczenia w świecie, w którym częściej obojętnie mijamy się niż uważnie spotykamy z innym/innymi. Temat dotyczy głębokich relacji – doświadczania obecności drugiego (Boga, człowieka), gotowości otwarcia się, słuchania, rozumienia, przyjęcia, bliskości, dialogu, kontemplacji… Obejmuje spotkania z ludźmi w świecie (w czasoprzestrzennym, zróżnicowanym tu i teraz), w rejonach o wymiarze nadprzyrodzonym (z Bogiem, świętymi, aniołami, duszami zmarłych…), a także marzenia i tęsknoty za spotkaniem oraz refleksje i emocje po spotkaniu. W tak zarysowanym polu tematycznym mieści się także ewolucja Mickiewiczowskiego wątku spotkań, przestrzeń spotkań jako egzemplifikacja stosunku poety do człowieka (spotkania przyjaciół, spotkania kobiet, dojrzewanie do nowej, niebajronicznej samotności, która ostatecznie będzie dojrzałością do spotkania z Bogiem).
Spotkanie może być głównym wątkiem utworu, profilującym jego strukturę, bądź tylko pobocznym, epizodycznym.
Dwudziestowieczna filozofia spotkania jawi się jako możliwość „narzędziowa” w egzemplifikowaniu Mickiewiczowskiej przestrzeni spotkań (Martin Buber, Emmanuel Lévinas, ks. Józef Tischner i inni): relacja ja – ty; Toż-Samy – Inny; Zapytany – Pytający. Pogłębieniu refleksji posłużyć może perspektywa fenomenologiczna spojrzenia na reakcje emocjonalne.
Uwaga: propozycja dotyczy spotkania/ spotkań w obrębie twórczości poety, nie obejmuje natomiast spotkań w biografii poety!
Warto poruszyć/przemyśleć m.in. następujące zagadnienia:
– gama odczuć psychologicznych towarzyszących spotkaniom,
– otwarcie dialogiczne spotkanego i spotykającego,
– jedność, współbycie i współodczuwanie z przyjaciółmi: Żeglarz, Nowy Rok,
– spotkania (przestrzeń samotna czy zaludniona, wspólnota czy samotność),
– spotkania z ludźmi (podmiot uczestniczy w spotkaniu) i przedstawienia spotkań ludzi (podmiot autorski jako obserwator spotkań),
– podmiot wierszy Mickiewicza – między „z ludźmi”, a „bez ludzi”, otwarty/zamknięty,
– spotkania w świecie nadprzyrodzonym; spotkania z Bogiem – podmiotu mówiącego i spotkania innych (np. Do M. Ł. W dzień przyjęcia Komunii św.; Zdania i uwagi),
– profile romantycznego spotkania i rozstania w liryce,
– spotkanie i nastawienie na dialog – fenomen dialogu i spotkania,
– rozmowy uczuć w wierszach miłosnych Mickiewicza,
– spotkanie a „powaga moralna” – kontemplacja osoby,
– „niewidzenia smutek” i tęsknota za spotkaniem np. w IV części Dziadów,
– idea bliskości a formy elegijne np. Do D. D. Elegia,
– spotkania realne/nierealne,
– psychologia bohatera sonetów oraz elegii i innych liryków okresu rosyjskiego (Do D. D., Sen, Rozmowa, Niepewność, Dwa słowa, Zaloty),
– miejsce spotkań w Dziadach (napięcie między wspólnotowością – spotkania i – wyizolowanie – samotność).
Wybór tekstów Adama Mickiewicza:
Wybór poezyj, oprac. Cz. Zgorzelski, wyd. 3 zm., t. 1-2, Wrocław 1986
Dziady, część II, część IV, część III
Opracowania:
Ze względu na rozległość tematu i jego uwikłanie w różnorodne problemy graniczące z innymi zagadnieniami w twórczości Mickiewicza, ważne będzie dla podejmującego ten temat zaznajomienie się z mickiewiczologiczną literaturą przedmiotu zebraną w Przewodniku po tematach OLiJP i wykorzystanie we własnej pracy wybranych propozycji lekturowych.
Książki i artykuły, które w szczególny sposób podejmują problematykę spotkania w twórczości Mickiewicza podajemy niżej (część A).
A.
M. Burta, Reszta prawd. „Zdania i uwagi” Adama Mickiewicza, Warszawa 2005
M. Kalinowska, Mowa i milczenie. Romantyczne antynomie samotności, Warszawa 1989
B. Kuczera-Chachulska, Przemiany form i postaw elegijnych w liryce polskiej XIX wieku, Warszawa 2002, rozdział 1: Mickiewicza pamięć zamieszkana
Mickiewicz w Gdańsku. Rok 2005. Materiały międzynarodowej konferencji naukowej na 150‑lecie śmierci poety, red. J. Bachórz i B. Oleksowicz, Gdańsk 2006 (stąd szkice m.in. Anny Kubale, Kwiryny Ziemby, Jacka Łukasiewicza)
I. Opacki, Człowiek w sonetach przełomu, w: tenże, Poezja romantycznych przełomów. Szkice, Wrocław 1972
D. Seweryn, O wyobraźni lirycznej Adama Mickiewicza, Warszawa 1996
Cz. Zgorzelski, Elegijna poezja Mickiewicza; Mickiewicz żywy, w: tenże, Zarysy i szkice literackie, Warszawa 1988
Cz. Zgorzelski, O sztuce poetyckiej Mickiewicza. Próby zbliżeń i uogólnień (wydanie dowolne)
M. Zielińska, Opowieść o Gustawie i Maryli czyli teatr, życie i literatura (wydanie dowolne)
B.
M. Buber, Ja i Ty. Wybór pism filozoficznych, przeł. i oprac. J. Doktór, Warszawa 1992
M. Scheler, Istota i formy sympatii, przeł. i oprac. A. Węgrzecki, Warszawa 1980 (wyd. 2, 1986)
Ks, J. Tischner, Inny. Eseje o spotkaniu, posł. D. Kot, Kraków 2017
Twarz Innego. Teksty filozoficzne, red. B. Baran, T. Gadacz, J. Tischner, Kraków 1985